Η Αλεξάνδρεια ιδρύθηκε από τον Μέγα Αλέξανδρο το 332 π.Χ., όταν ήταν κυρίαρχος του κόσμου. Παρέμεινε σύμβολο του κλασικού πολιτισμού ακόμα κι όταν βρισκόταν υπό τη ρωμαϊκή κυριαρχία. Ήταν η πόλη των βιβλιοθηκών - μάλιστα κάθε συνοικία είχε τη δική της βιβλιοθήκη. Όλες ήταν κατασκευασμένες σύμφωνα με το πρότυπο της κεντρικής και πιο διάσημης, η οποία ιδρύθηκε από τον Πτολεμαίο Α’ τον Σωτήρα γύρω στο 300 π.Χ. Η βιβλιοθήκη αποτελούσε το πιο πολυσύχναστο τμήμα του Μουσείου. Την ιδέα της δημιουργίας της είχε ο Πτολεμαίος. Ο διάδοχος του Αλεξάνδρου, γοητευμένος από τον Αριστοτέλη, ο οποίος υπήρξε δάσκαλος του Μακεδόνα κοσμοκράτορα, ανέθεσε στον Αθηναίο φιλοξενούμενό του Δημήτριο Φαληρέα, εξόριστο πολιτικό και ρήτορα, να χτίσει ένα συγκρότημα παρόμοιο με το αθηναϊκό Μουσείο. Εκεί θα στέγαζε μεταξύ άλλων και την προσωπική του συλλογή των τόμων του μεγάλου φιλοσόφου από τα Στάγιρα.

Το Μουσείο αποτελούσε τμήμα των ανακτόρων. Είχε πολλά διαμερίσματα και λειτουργούσε ως ανώτατο εκπαιδευτικό ίδρυμα στο οποίο έμεναν και εργάζονταν διασημότητες της επιστήμης, των γραμμάτων και των τεχνών, όπως ο μαθηματικός Ευκλείδης, ο αστρονόμος Αρίσταρχος, ο γεωγράφος Ερατοσθένης και ο ποιητής Θεόκριτος. Εκτός από τη βιβλιοθήκη, το Μουσείο διέθετε πολλά εργαστήρια, αστεροσκοπείο, βοτανικό και ζωολογικό κήπο καθώς και άνετους ξενώνες για τους φιλοξενούμενους. Η βιβλιοθήκη μετά το θάνατο του ιδρυτή της περιλάμβανε 200.000 τόμους. Ο διάδοχος Πτολεμαίος Β’ ο Φιλάδελφος την επέκτεινε, διπλασιάζοντας τον αριθμό των τόμων της. Στην περίοδο της ακμής της, επί Πτολεμαίου Γ’ του Ευεργέτη, γύρω στο 230 π.Χ., ο αριθμός των τόμων είχε ξεπεράσει τις 700.000.

Διευθυντής του Μουσείου ήταν ένας ιερέας, διορισμένος από το βασιλιά. Οι διασημότεροι επιστήμονες, λόγιοι και ποιητές της ελληνιστικής εποχής, από τον Ερατοσθένη και τον Καλλίμαχο μέχρι τον Απολλώνιο το Ρόδιο, ανταγωνίζονταν σκληρά για τον τίτλο του βιβλιοθηκάριου. Στη βιβλιοθήκη συγκεντρώθηκε όλη η ελληνική γνώση από τον Όμηρο και μετά. Εκεί εμφανίστηκαν οι πρώτοι φιλόλογοι, με τη σημερινή έννοια του όρου, στους οποίους είχε ανατεθεί η αποκατάσταση, η ερμηνεία και η διαμόρφωση μιας οριστικής έκδοσης των ελληνικών κειμένων. Την εποχή της μεγάλης της ακμής υπήρχαν πάνω από 700.000 πάπυροι τοποθετημένοι σε κόγχες στον τοίχο. Επιπλέον περιλάμβανε και μεγάλες αίθουσες, οι οποίες μας οδηγούν στη σκέψη πως υπήρχαν και πολυεπίπεδα ράφια. Από τους παπύρους δε σώθηκε ούτε ένας. Η μεγάλη πυρκαγιά, η οποία πιθανότατα προκλήθηκε εξαιτίας μιας παλατιανής συνωμοσίας, κατέστρεψε τη βιβλιοθήκη. Έτσι έγινε στάχτη ένα βασικό τμήμα της ιστορίας και του ανθρώπινου πολιτισμού. Ήταν το 48 π.Χ., εποχή του Καίσαρα και της Κλεοπάτρας, της τελευταίας των Πτολεμαίων.

Στην Κλεοπάτρα οφείλεται η κατασκευή ενός νέου πολιτιστικού κέντρου στο λόφο Ρακώτι, παράρτημα του Σεραπείου, όπου οι Έλληνες λάτρευαν το θεό Σέραπη. Η διάδοχος βιβλιοθήκη, κληρονόμος της κατεστραμμένης, ήταν τεράστια. Ακόμα και σήμερα διακρίνονται οι αίθουσες με τις τοιχογραφίες, δωμάτια ειδικά σχεδιασμένα για να τοποθετούνται οι τόμοι. Επί 400 χρόνια υπήρξε το ιερό της παγκόσμιας γνώσης. Στη συνέχεια, με την επικράτηση του χριστιανισμού, ο κλασικός κόσμος έδυσε. Το 391 ο πατριάρχης της εκχριστιανισμένης πλέον Αλεξάνδρειας, Θεόφιλος, οδήγησε μια ομάδα φανατισμένων χριστιανών και κατέστρεψαν το ναό και τη νέα βιβλιοθήκη. Αυτό σήμανε το τέλος του αρχαίου κόσμου.
Σελίδα 2 από 4

Βιβλιοθήκη της Αλεξάνδρειας